घट-घट बासी तुम रहउ, गयेउ कहाँ करतार।
आज धरम के नाउँ पर, अधरम का बइपार॥
भनइँ तुमारउ नाउँ अब, होवइँ मालामाल।
समझउ तुमहू प्रभु तनिकु, राजनीति की चाल॥
का-का बेंचिनि का कही, होइगे मालामाल।
चुकिहउ तुमहू का प्रभू, लेहइँ बेंचि दलाल॥
तजउ पुजाउब अब तुमहु, करइ नकल ना कोइ।
तुम तउ भूखे भाउ के, इ माँगइ जर-जोइ॥
तुम का चाही फूल दुइ, औ लोटा भरि पानि।
इ गाहक हइँ प्रान के, ऊपर ते धन-धानि॥
सत्य अहिंसा भागिगे, अपनी छाया घालि।
संसद मइहाँ बँटि रही, जूतन केरी दालि॥
हमका देहउ वाट तउ, पइहउ सुख की खानि।
छीर-सिन्धु के बिसुन ना, सोवइँ चदरा तानि॥
सेवा की मेवा चखउ, भले बनेउ करतार।
कच्चेइ फल तोरइ लगेउ, कस तुम चौकीदार॥
तुमका सौंपेन बाटिका, तकउ, फूल-फल खाउ।
तुम तर बगियउ बेंचि कै, किहेउ पीठ मा घाउ॥
सोना-चाँदी दइ दिहेन, तुम तउ करिहउ दून।
तुम पूरे भंडार का, बेंचि कइ दिहेउ सून॥
जब पहुँचे दारुल्सफा, होइगे सिंघ समान।
तब तकु हाउस भंग भा, अउँधा गिरे उतान॥
जेतना धनु तुमका दिहेन, जो करतिउ बइपार।
दूना-तिगुना होति तउ, समझेउ बरखुरदार॥
सेवउ बिसनू व्यर्थ मा, सोवइं सागर-छाइ।
जउ सेइहउ हमका तनिकु, देइब सोनु बनाइ॥
का होइ जाइ जो करिब, हम थोरी हरताल।
तुमरी संसद तउ चलइ, चींटी केरी चाल॥
रुपिया हमरा मारि कइ, कब तकु खइहउ यार।
कुछइ दिनन मा देखिहउ, जइहउ धारधार॥
जो जर बेंची देस का, बनीं मुफ्त मा साह।
फिरि ढूंढ़ेउ पर ना मिली, संसद केरी राह॥
जइसइ संसद मा घुसेउ, भवा नवा संसारु।
भूलि गयउ तुम लउटि के, को पहिराइसि हारु॥
जनपथ मा कइसे चलउ, जइसे कृष्ण महान।
मुला सुदामा जब मिले, सकेउ न तुम पहचान॥
जब तक वाटइ ना दिहेन, तब तकु यारइ यार।
पोलिंग ते लौटति मिले, बोले न बरखुरदार॥
जब मंत्री पद पाइगे, अम्बर चढ़ा दिमागु।
सावन-भादउँ का कहइँ, होरी वाला फागु॥
मोटर की बातइ कहाँ, घूमइँ चढ़े विमान।
तब तक संसद भंग भइ, गिरिगे भूमि उतान॥
ghat ghat basi tum rahau, gayeu kahan kartar.
aaj dharam ke naun par, adhram ka baipar॥
bhanain tumarau naun ab, hovain malamal.
samajhau tumhu prabhu taniku, rajaniti ki chaal॥
ka ka benchini ka kahi, hoige malamal.
chukihau tumhu ka parbhu, lehain benchi dalal॥
tajau pujaub ab tumahu, karai nakal na koi.
tum tau bhukhe bhau ke, i mangai jar joi॥
tum ka chahi phool dui, au lota bhari pani.
i gahak hain praan ke, uupar te dhan dhani॥
satya ahinsa bhagige, apni chhaya ghali.
sansad maihan banti rahi, jutan keri dali॥
hamka dehau vaat tau, paihau sukh ki khani.
chheer sindhu ke bisun na, sovain chadra tani॥
seva ki meva chakhau, bhale baneu kartar.
kachchei phal torai lageu, kas tum chaukidar॥
tumka saumpen batika, takau, phool phal khau.
tum tar bagiyau benchi kai, kiheu peeth ma ghau॥
sona chandi dai dihen, tum tau karihau doon.
tum pure bhanDar ka, benchi kai diheu soon॥
jab pahunche darulspha, hoige singh saman.
tab taku haus bhang bha, aundha gire utaan॥
jetna dhanu tumka dihen, jo karatiu baipar.
duna tiguna hoti tau, samjheu barkhurdar॥
sevau bisnu vyarth ma, sovain sagar chhai.
jau seihau hamka taniku, deib sonu banai॥
ka hoi jai jo karib, hum thori hartal.
tumri sansad tau chalai, chinti keri chaal॥
rupiya hamra mari kai, kab taku khaihau yaar.
kuchhai dinan ma dekhihau, jaihau dhardhar॥
jo jar benchi des ka, banin mupht ma saah.
phiri DhunDheu par na mili, sansad keri raah॥
jaisai sansad ma ghuseu, bhava nava sansaru.
bhuli gayau tum lauti ke, ko pahiraisi haru॥
janpath ma kaise chalau, jaise krishn mahan.
mula sudama jab mile, sakeu na tum pahchan॥
jab tak vatai na dihen, tab taku yarai yaar.
poling te lautati mile, bole na barkhurdar॥
jab mantri pad paige, ambar chaDha dimagu.
savan bhadaun ka kahain, hori vala phagu॥
motar ki batai kahan, ghumain chaDhe viman.
tab tak sansad bhang bhai, girige bhumi utaan॥
ghat ghat basi tum rahau, gayeu kahan kartar.
aaj dharam ke naun par, adhram ka baipar॥
bhanain tumarau naun ab, hovain malamal.
samajhau tumhu prabhu taniku, rajaniti ki chaal॥
ka ka benchini ka kahi, hoige malamal.
chukihau tumhu ka parbhu, lehain benchi dalal॥
tajau pujaub ab tumahu, karai nakal na koi.
tum tau bhukhe bhau ke, i mangai jar joi॥
tum ka chahi phool dui, au lota bhari pani.
i gahak hain praan ke, uupar te dhan dhani॥
satya ahinsa bhagige, apni chhaya ghali.
sansad maihan banti rahi, jutan keri dali॥
hamka dehau vaat tau, paihau sukh ki khani.
chheer sindhu ke bisun na, sovain chadra tani॥
seva ki meva chakhau, bhale baneu kartar.
kachchei phal torai lageu, kas tum chaukidar॥
tumka saumpen batika, takau, phool phal khau.
tum tar bagiyau benchi kai, kiheu peeth ma ghau॥
sona chandi dai dihen, tum tau karihau doon.
tum pure bhanDar ka, benchi kai diheu soon॥
jab pahunche darulspha, hoige singh saman.
tab taku haus bhang bha, aundha gire utaan॥
jetna dhanu tumka dihen, jo karatiu baipar.
duna tiguna hoti tau, samjheu barkhurdar॥
sevau bisnu vyarth ma, sovain sagar chhai.
jau seihau hamka taniku, deib sonu banai॥
ka hoi jai jo karib, hum thori hartal.
tumri sansad tau chalai, chinti keri chaal॥
rupiya hamra mari kai, kab taku khaihau yaar.
kuchhai dinan ma dekhihau, jaihau dhardhar॥
jo jar benchi des ka, banin mupht ma saah.
phiri DhunDheu par na mili, sansad keri raah॥
jaisai sansad ma ghuseu, bhava nava sansaru.
bhuli gayau tum lauti ke, ko pahiraisi haru॥
janpath ma kaise chalau, jaise krishn mahan.
mula sudama jab mile, sakeu na tum pahchan॥
jab tak vatai na dihen, tab taku yarai yaar.
poling te lautati mile, bole na barkhurdar॥
jab mantri pad paige, ambar chaDha dimagu.
savan bhadaun ka kahain, hori vala phagu॥
motar ki batai kahan, ghumain chaDhe viman.
tab tak sansad bhang bhai, girige bhumi utaan॥
स्रोत :
पुस्तक : घास के घरउँदे (पृष्ठ 90)
रचनाकार : श्यामसुंदर मिश्र ‘मधुप’
प्रकाशन : आत्माराम एण्ड संस, कश्मीरी गेट, दिल्ली
संस्करण : 1991
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.