एकटा समय छल
जखन आसिन अबिते
जोड़ाए लगैत छल
आँगुरपर दिन
भरि पितरपक्ष होइत छलनि
पितरलोकनिक आवाहन/तर्पण
फेर, विजयादशमीक उल्लास
पूजन-अर्चन, मेलाक उत्साह
कोजागराक फोका मखान
मुंगबा-खाजा-नारिकेर आ पान
दीयाबातीक पूर्वे सँ
बनबैत छलहुँ गाहीक गाही दीप
नीपल-छछारल घर-आँगनक संगहि
उमंग भरल आकृतिपर
झलकि अबैत छल पाबनिक रंग
गबैत छलहुँ सखी-बहिनपाक संग—
'सुख-सुखराती
दीयाबाती
तकरे छबे छठि....'
छठिक अर्थ मे जेना
समटि अबैत छल सम्पूर्ण समर्पण
सूपपर जरैत दीप सन
निष्कम्प निष्ठा, भक्ति आ
ठकुआक मिठास सँ
बिलहाए लगैत छल जेना आशीष
एकटा समय अछि
जखन आसिन अबिते
साकांक्ष भऽ उठैत अछि मोन—
पाबनि...पाबनि...फेर पाबनि...
मुदा सुखाएल नहि आस्तिकताक नदी
भक्ति आ भाव मे
नहि आएल मिसियो भरि अंतर
मुदा केचुआ छोड़ल
ई अभावक साँप!
हेरा गेल जेना पाबनिक अर्थ
मलिन भेल प्रकाश...
गुम भेलि ठकुआएलि हम
ताकि रहलि छी अपन चारूभर
शांत-स्थिर नदीक दुनू कछेर
कछेर सँ बान्ह धरि
करमान लागल लोक
कोदारिक चाँछल घाट
घाटक काते-कात गाड़ल केराक थम्ह
पतियानी लागल सूप
कूरा
सरबा
ढाकन...
सभ मे साँठल
ठकुआ
भुसबा
केरा
नारिकेर...
सभ अर्घ्य मे
अँकुरी
आरतक पात
बद्धी आ जरैत दीप...
लगैत अछि जेना
पाबनिक स्वरूप तऽ
आर सुन्नरे भेल छै
लाल-पीयर वस्त्रक चमक सँ
होइत अछि—
ठीके, ठीके कहै छै लोक
जे देश अपन
आर्थिक उन्नति कऽ रहल अछि...
तखने ठुनकैत अबैत अछि उत्सव
तोड़ि दैत अछि ध्यान ओकर नूपुरक ध्वनि—
'हमहूँ लेब बैलून
बाजा, फटक्का..
बम, राकेट, साँप...'
हम तकैत छी अपन आँचरक खूट
कहाँ अछि किछु!
उदास उदास सन गीरह
मुँह दुसैत हमर वर्तमानपर...
मोन पड़ि जाइत अछि—
बन्न वेतन
बनियाक उधारी
दूध ओ मकानमालिकक तगेदा
अप्पू-गप्पूक फीस
जीट-जाट/फीट-फाट...
...फेर, तमाम आवश्यकतामे कतरब्योंत...
...आ हम
देशक आर्थिक उन्नतिक संग
जोखऽ लगैत छी अपना कें
अपन मनोरथ कें...
सेहन्ता औनाए लगैत अछि—
नहि,
छठिक एहि घाटपर
कोनोटा मीन-मेष नहि
एतऽ मात्र
ई नदी, ई घाट, ई अर्घ्य
कल जोड़ने ठाढ़ व्रती
आ हवाक संग सिरसिराइत/फहराइत
वन्दनाक लहरि
भावनाक हिलकोर...
हम हेराए चाहैत छी
हम इति भऽ जाए चाहैत छी
डूब जाए चाहैत छी एहि आलोक मे
उठि रहल छनि दीनानाथक गीत—
'उगऽ हो दीनानाथ
भेल अरघक बेर...'
मुदा, बहरा नहि पबैत अछि
ओ टाँस/ओ टोप-टहंकार...
वाह रे हमर परम्परा!
जुग-जुग जीबू हमर परिवेश
धर्मशास्त्र सँ गछारल
अर्थशास्त्र सँ
पछड़ रहल अछि समाजशास्त्र
तैयो हम गबैत छी गीत
फटैत नहि अछि लौकिकताक कोंढ़
लगैत अछि जेना
कोकनल मेह सँ बान्हल
मेहिया बड़द जकाँ घूमि रहलि छी
नहि लगैत अछि घुर्मा
नहि लगैत अछि चोन्ह
नहि उठैत अछि तर्जनी
ई हम केहन मनुक्ख छी
जाहि समयमे जीबैत छी
ताहि समय कें नहि पढ़त छी
ई हम केहन मनुक्ख छी!
ekta samay chhal
jakhan aasin abite
joDaye lagait chhal
angurapar din
bhari pitarpaksh hoit chhalani
pitarloknik avahan/tarpan
pher, vijyadashmik ullaas
pujan archan, melak utsaah
kojagrak phoka makhan
mungba khaja nariker aa paan
diyabatik purve san
banbait chhalahun gahik gahi deep
nipal chhachharal ghar anganak sangahi
umang bharal akritipar
jhalaki abait chhal pabnik rang
gabait chhalahun sakhi bahinpak sang—
sukh sukhrati
diyabati
takre chhabe chhathi. . . .
chhathik arth mae jena
samati abait chhal sampurn samarpan
suppar jarait deep san
nishkamp nishtha, bhakti aa
thakuak mithas san
bilhaye lagait chhal jena ashish
ekta samay achhi
jakhan aasin abite
sakanksh bhaऽ uthait achhi mon—
pabani. . . pabani. . . pher pabani. . .
muda sukhayel nahi astiktak nadi
bhakti aa bhaav mae
nahi aayel misiyo bhari antar
muda kechua chhoDal
ii abhavak saanp!
hera gel jena pabnik arth
malin bhel parkash. . .
gum bheli thakuaeli hum
taki rahali chhi apan charubhar
shaant sthir nadik dunu kachher
kachher san baanh dhari
karman lagal lok
kodarik chanchhal ghaat
ghatak kate kaat gaDal kerak thamh
patiyani lagal soop
kura
sarba
Dhakan. . .
sabh mae santhal
thakua
bhusba
kera
nariker. . .
sabh arghya mae
ankuri
artak paat
baddhi aa jarait deep. . .
lagait achhi jena
pabnik svarup taऽ
aar sunnre bhel chhai
laal piyar vastrak chamak san
hoit achhi—
thike, thike kahai chhai lok
je desh apan
arthik unnati kaऽ rahal achhi. . .
takhne thunkait abait achhi utsav
toDi dait achhi dhyaan okar nupurak dhvani—
hamhun leb bailun
baja, phatakka. .
bam, raket, saanp. . .
hum takait chhi apan ancharak khoot
kahan achhi kichhu!
udaas udaas san girah
munh dusait hamar vartmanpar. . .
mon paDi jait achhi—
bann vetan
baniyak udhari
doodh o makanmalikak tageda
appu gappuk phees
jeet jat/phit phaat. . .
. . . pher, tamam avashyaktame katrabyont. . .
. . . aa hum
deshak arthik unntik sang
jokhऽ lagait chhi apna ken
apan manorath ken. . .
sehanta aunaye lagait achhi—
nahi,
chhathik ehi ghatpar
konota meen mesh nahi
etऽ maatr
ii nadi, ii ghaat, ii arghya
kal joDne thaaDh vrati
aa havak sang sirasirait/phahrait
vandnak lahari
bhavnak hilkor. . .
hum heraye chahait chhi
hum iti bhaऽ jaye chahait chhi
Doob jaye chahait chhi ehi aalok mae
uthi rahal chhani dinanathak geet—
ugऽ ho dinanath
bhel arghak ber. . .
muda, bahra nahi pabait achhi
o tans/o top tahankar. . .
vaah re hamar parampara!
jug jug jibu hamar parivesh
dharmshastr san gachharal
arthshastr san
pachhaD rahal achhi samajashastr
taiyo hum gabait chhi geet
phatait nahi achhi laukiktak konDh
lagait achhi jena
koknal meh san banhal
mehiya baDad jakan ghumi rahali chhi
nahi lagait achhi ghurma
nahi lagait achhi chonh
nahi uthait achhi tarjani
ii hum kehan manukkh chhi
jahi samayme jibait chhi
tahi samay ken nahi paDhat chhi
ii hum kehan manukkh chhee!
ekta samay chhal
jakhan aasin abite
joDaye lagait chhal
angurapar din
bhari pitarpaksh hoit chhalani
pitarloknik avahan/tarpan
pher, vijyadashmik ullaas
pujan archan, melak utsaah
kojagrak phoka makhan
mungba khaja nariker aa paan
diyabatik purve san
banbait chhalahun gahik gahi deep
nipal chhachharal ghar anganak sangahi
umang bharal akritipar
jhalaki abait chhal pabnik rang
gabait chhalahun sakhi bahinpak sang—
sukh sukhrati
diyabati
takre chhabe chhathi. . . .
chhathik arth mae jena
samati abait chhal sampurn samarpan
suppar jarait deep san
nishkamp nishtha, bhakti aa
thakuak mithas san
bilhaye lagait chhal jena ashish
ekta samay achhi
jakhan aasin abite
sakanksh bhaऽ uthait achhi mon—
pabani. . . pabani. . . pher pabani. . .
muda sukhayel nahi astiktak nadi
bhakti aa bhaav mae
nahi aayel misiyo bhari antar
muda kechua chhoDal
ii abhavak saanp!
hera gel jena pabnik arth
malin bhel parkash. . .
gum bheli thakuaeli hum
taki rahali chhi apan charubhar
shaant sthir nadik dunu kachher
kachher san baanh dhari
karman lagal lok
kodarik chanchhal ghaat
ghatak kate kaat gaDal kerak thamh
patiyani lagal soop
kura
sarba
Dhakan. . .
sabh mae santhal
thakua
bhusba
kera
nariker. . .
sabh arghya mae
ankuri
artak paat
baddhi aa jarait deep. . .
lagait achhi jena
pabnik svarup taऽ
aar sunnre bhel chhai
laal piyar vastrak chamak san
hoit achhi—
thike, thike kahai chhai lok
je desh apan
arthik unnati kaऽ rahal achhi. . .
takhne thunkait abait achhi utsav
toDi dait achhi dhyaan okar nupurak dhvani—
hamhun leb bailun
baja, phatakka. .
bam, raket, saanp. . .
hum takait chhi apan ancharak khoot
kahan achhi kichhu!
udaas udaas san girah
munh dusait hamar vartmanpar. . .
mon paDi jait achhi—
bann vetan
baniyak udhari
doodh o makanmalikak tageda
appu gappuk phees
jeet jat/phit phaat. . .
. . . pher, tamam avashyaktame katrabyont. . .
. . . aa hum
deshak arthik unntik sang
jokhऽ lagait chhi apna ken
apan manorath ken. . .
sehanta aunaye lagait achhi—
nahi,
chhathik ehi ghatpar
konota meen mesh nahi
etऽ maatr
ii nadi, ii ghaat, ii arghya
kal joDne thaaDh vrati
aa havak sang sirasirait/phahrait
vandnak lahari
bhavnak hilkor. . .
hum heraye chahait chhi
hum iti bhaऽ jaye chahait chhi
Doob jaye chahait chhi ehi aalok mae
uthi rahal chhani dinanathak geet—
ugऽ ho dinanath
bhel arghak ber. . .
muda, bahra nahi pabait achhi
o tans/o top tahankar. . .
vaah re hamar parampara!
jug jug jibu hamar parivesh
dharmshastr san gachharal
arthshastr san
pachhaD rahal achhi samajashastr
taiyo hum gabait chhi geet
phatait nahi achhi laukiktak konDh
lagait achhi jena
koknal meh san banhal
mehiya baDad jakan ghumi rahali chhi
nahi lagait achhi ghurma
nahi lagait achhi chonh
nahi uthait achhi tarjani
ii hum kehan manukkh chhi
jahi samayme jibait chhi
tahi samay ken nahi paDhat chhi
ii hum kehan manukkh chhee!
स्रोत :
पुस्तक : समग्र ज्योत्स्ना (पृष्ठ 59)संपादक : विभूति आनन्द रचनाकार : ज्योत्स्ना चन्द्रम्
प्रकाशन : नवारम्भ
संस्करण : 2017
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
