सुधि आवै नारद के बात जब जब-तब,
पीर उठै मन मा करेज कसि करकै।
केतनौ सँभारै नहिं सँभरै-सँभारे तन,
बायीं आँख बाईं भुजा बाम अंग फरकै।
भड़कै निहारि परछाईं आप आपन ही,
होइ कहूँ खट्ट जिया धकधक धरकै।
काल बस कंस कै बिलानी भूख नींद उड़ी,
दिनवा पहार रात तिलतिल सरकै।
छानि मारौ गगन पताल सारी ब्रजभूमि,
जहाँ मिलि जाय सीस धड़ से उड़ाय दो।
चुपचाप किसन को लायके हवाले करें,
नंद औ जसोदा को सनेस ये सुनाय दो।
बिना रोंक-टोंक के तलासौ घर घर घुसि,
सेखी जो बघारै लूकी लपक लगाय दो।
बचि के न जाय कौनौ ओर से कन्हाई सुनौ,
बिरज की भूमि आज ऊधम मचाय दो।
तुमहौ कन्हाई, नहीं तुम हौ कन्हाई नहीं,
तुम हो कन्हाई, नहीं तुम तौ किसन हो?
मुरली छिपाइ कहूँ मोप को थमाय दिहे,
झूठ-मूठ गूढ़ि रहे बात कि रतन हो।
मोर पंख फेंकि फाँक मूड़ हौ मुड़ाइ लिहे,
आँखिन में कीचर हैं पंकज नयन हो।
धूर में लपेटे बसुदेव जी के बेटे चाहे,
कितनौ छिपाओ मुल करियाबरन हो।
थर-थर काँपन लगी है सारी ब्रजर्भाम
सोक कै लहर उठी गाँव गाँव घर-घर।
भर-भर बयन चैन दिन रैन भूलि,
नयन चुअत मानों ओरी चु झरझर।
दूध दही माखन मलाई सब लूट लेत,
कंस के सिपाही गाही गाही दौरि दर-दर।
डर-डर भागि रही भीर गोप गोपिन की,
पापिन कै पल्टन खदेरि कहै धर-धर।
जुरी भीर दंगल की कंस के महल बीच,
बड़े-बड़े मल्ल दंड पेलि रहे घूमि के।
मद मे प्रचंड बना क्रोध में तमकि तना,
द्वार पे कुवलिया चिघारै झूमि-झूमि के।
चले घनस्याम बलराम चले साथ-साथ,
पीछे-पीछे चले ग्वाल बाल जिय हूमि के।
देखन को कौतुक कन्हाई के कसाई संग,
चले चहुँ ओर से सुभट ब्रजभूमि के।
देखत ही किसन कन्हाई को चिघार उठा,
सूँड़ फटकारि के जमकि गया द्वार पे।
वार पर वार बार-बार के कुवलिया के,
नटवर किसन बचाते गए वार पे।
रुकि गई साँस ग्वाल बालन की देखि हाय,
कान न करत कोऊ चीख पे गुहार पे।
देखत ही देखत ढनगि परा ढोल जिमि,
सरग सिधारा गज कान्ह के प्रहार पें।
बन गए काल से बिकट बिकराल कान्ह,
देखि हवा बड़े बड़े मल्लन के खिसकी।
मूकन से मारि के निकारे प्रान मुस्टिक के,
देखि के चनूर की निकरि परी सिसकी।
पल में दबोच ताहि सरग रसीद किए,
टूटि गई सीमा सारी किसन के रिस की।
कंस को पकरि के जकड़ि लिए बाँहन में,
कहाँ चले मामा है तलास अब किसकी।
एक ही प्रहार में बिलग भये रुँड-मुंड,
पूरी हुई कथा कंस कुटिल कराल की।
नंद औ जसोदा के नयन झरे झर-झर,
गहि बनवारी चुमकारी लेत भाल की।
भरि आईं अँखिया मुदित मन गोपिन की,
फुल उठी छतियाँ खुसी से ग्वाल बाल की।
बंसरी बजाइ पीत पट फहराइ चले,
फिरी ब्रजभूमि में दुहाई नंद लाल की।
sudhi aavai narad ke baat jab jab tab,
peer uthai man ma karej kasi karakai.
ketnau sanbharai nahin sanbharai sanbhare tan,
bayin ankh bayin bhuja baam ang pharakai.
bhaDakai nihari parchhain aap aapan hi,
hoi kahun khatt jiya dhakdhak dharakai.
kaal bas kans kai bilani bhookh neend uDi,
dinva pahar raat tiltil sarakai.
chhani marau gagan patal sari brjbhumi,
jahan mili jaay sees dhaD se uDaay do.
chupchap kisan ko layke havale karen,
nand au jasoda ko sanes ye sunay do.
bina ronk tonk ke talasau ghar ghar ghusi,
sekhi jo bagharai luki lapak lagay do.
bachi ke na jaay kaunau or se kanhai sunau,
biraj ki bhumi aaj uudham machay do.
tumhau kanhai, nahin tum hau kanhai nahin,
tum ho kanhai, nahin tum tau kisan ho?
murli chhipai kahun mop ko thamay dihe,
jhooth mooth guDhi rahe baat ki ratan ho.
mor pankh phenki phaank mooD hau muDai lihe,
ankhin mein kichar hain pankaj nayan ho.
dhoor mein lapete basudev ji ke bete chahe,
kitnau chhipao mul kariyabran ho.
thar thar kanpan lagi hai sari brjarbham
sok kai lahr uthi gaanv gaanv ghar ghar.
bhar bhar bayan chain din rain bhuli,
nayan chuat manon ori chu jharjhar.
doodh dahi makhan malai sab loot let,
kans ke sipahi gahi gahi dauri dar dar.
Dar Dar bhagi rahi bheer gop gopin ki,
papin kai paltan khaderi kahai dhar dhar.
juri bheer dangal ki kans ke mahl beech,
baDe baDe mall danD peli rahe ghumi ke.
mad mae prchanD bana krodh mein tamaki tana,
dvaar pe kuvaliya chigharai jhumi jhumi ke.
chale ghanasyam balram chale saath saath,
pichhe pichhe chale gvaal baal jiy humi ke.
dekhan ko kautuk kanhai ke kasai sang,
chale chahun or se subhat brjbhumi ke.
dekhat hi kisan kanhai ko chighar utha,
soonD phatkari ke jamaki gaya dvaar pe.
vaar par vaar baar baar ke kuvaliya ke,
natvar kisan bachate ge vaar pe.
ruki gai saans gvaal balan ki dekhi haay,
kaan na karat kou cheekh pe guhar pe.
dekhat hi dekhat Dhanagi para Dhol jimi,
sarag sidhara gaj kaanh ke prahar pen.
ban ge kaal se bikat bikral kaanh,
dekhi hava baDe baDe mallan ke khiski.
mukan se mari ke nikare praan mustik ke,
dekhi ke chanur ki nikari pari siski.
pal mein daboch tahi sarag rasid kiye,
tuti gai sima sari kisan ke ris ki.
kans ko pakari ke jakaDi liye banhan mein,
kahan chale mama hai talas ab kiski.
ek hi prahar mein bilag bhaye runD munD,
puri hui katha kans kutil karal ki.
nand au jasoda ke nayan jhare jhar jhar,
gahi banvari chumkari let bhaal ki.
bhari ain ankhiya mudit man gopin ki,
phul uthi chhatiyan khusi se gvaal baal ki.
bansri bajai peet pat phahrai chale,
phiri brjbhumi mein duhai nand laal ki.
sudhi aavai narad ke baat jab jab tab,
peer uthai man ma karej kasi karakai.
ketnau sanbharai nahin sanbharai sanbhare tan,
bayin ankh bayin bhuja baam ang pharakai.
bhaDakai nihari parchhain aap aapan hi,
hoi kahun khatt jiya dhakdhak dharakai.
kaal bas kans kai bilani bhookh neend uDi,
dinva pahar raat tiltil sarakai.
chhani marau gagan patal sari brjbhumi,
jahan mili jaay sees dhaD se uDaay do.
chupchap kisan ko layke havale karen,
nand au jasoda ko sanes ye sunay do.
bina ronk tonk ke talasau ghar ghar ghusi,
sekhi jo bagharai luki lapak lagay do.
bachi ke na jaay kaunau or se kanhai sunau,
biraj ki bhumi aaj uudham machay do.
tumhau kanhai, nahin tum hau kanhai nahin,
tum ho kanhai, nahin tum tau kisan ho?
murli chhipai kahun mop ko thamay dihe,
jhooth mooth guDhi rahe baat ki ratan ho.
mor pankh phenki phaank mooD hau muDai lihe,
ankhin mein kichar hain pankaj nayan ho.
dhoor mein lapete basudev ji ke bete chahe,
kitnau chhipao mul kariyabran ho.
thar thar kanpan lagi hai sari brjarbham
sok kai lahr uthi gaanv gaanv ghar ghar.
bhar bhar bayan chain din rain bhuli,
nayan chuat manon ori chu jharjhar.
doodh dahi makhan malai sab loot let,
kans ke sipahi gahi gahi dauri dar dar.
Dar Dar bhagi rahi bheer gop gopin ki,
papin kai paltan khaderi kahai dhar dhar.
juri bheer dangal ki kans ke mahl beech,
baDe baDe mall danD peli rahe ghumi ke.
mad mae prchanD bana krodh mein tamaki tana,
dvaar pe kuvaliya chigharai jhumi jhumi ke.
chale ghanasyam balram chale saath saath,
pichhe pichhe chale gvaal baal jiy humi ke.
dekhan ko kautuk kanhai ke kasai sang,
chale chahun or se subhat brjbhumi ke.
dekhat hi kisan kanhai ko chighar utha,
soonD phatkari ke jamaki gaya dvaar pe.
vaar par vaar baar baar ke kuvaliya ke,
natvar kisan bachate ge vaar pe.
ruki gai saans gvaal balan ki dekhi haay,
kaan na karat kou cheekh pe guhar pe.
dekhat hi dekhat Dhanagi para Dhol jimi,
sarag sidhara gaj kaanh ke prahar pen.
ban ge kaal se bikat bikral kaanh,
dekhi hava baDe baDe mallan ke khiski.
mukan se mari ke nikare praan mustik ke,
dekhi ke chanur ki nikari pari siski.
pal mein daboch tahi sarag rasid kiye,
tuti gai sima sari kisan ke ris ki.
kans ko pakari ke jakaDi liye banhan mein,
kahan chale mama hai talas ab kiski.
ek hi prahar mein bilag bhaye runD munD,
puri hui katha kans kutil karal ki.
nand au jasoda ke nayan jhare jhar jhar,
gahi banvari chumkari let bhaal ki.
bhari ain ankhiya mudit man gopin ki,
phul uthi chhatiyan khusi se gvaal baal ki.
bansri bajai peet pat phahrai chale,
phiri brjbhumi mein duhai nand laal ki.
स्रोत :
पुस्तक : माटी औ महतारी (पृष्ठ 68)रचनाकार : आद्या प्रसाद 'उन्मत्त'
प्रकाशन : अवधी अकादमी
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
