धीरे-धीरे दिन छोट भवा, तनिकै तनिकै बढ़ चली रात
जब सुरजै जागइ सात बजे, तौ ई मनई कै का बिसात।
कथरिन मा मुँह मूंदे -मूंदे, दिन पहर चढ़े रतियइ देखाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
नीचे पुआल उप्पर कथरी, कथरी पर सोवइँ सात जना
गुड्डू जैसिरी किलोपा कोबा, आजी माई तिल्लोकना।
केउ मूड़े कइती सरकि गवा, केउ गोड़वारी मू ढनगि जाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
सब धुँआ-धुँआ चारिउ कइती, कुँअना मा जस आगी लागी
पेटे के भीरि भिनउखै से, परबतिया आजु अहइ जागी।
गै गूँज गीत के कड़ी-कड़ी, साथै मा जँतवा घुरघुराइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
गटई तालुक गाँती बाँधे, जनकिया दुआर बहारा थै
बाबू के बड़की कोट पहिरि, जयसिरिया गोबर काढ़ा थे।
टहनी अस हाँथ गोड़ तनिकउ, जौ हवा चलइ तौ थरथराइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
सर्दी से निकुरा सटा रहै, मुँहबउना घूमइ मुँह बाए
पलटनिहा दादा के जरसी, गोड़े मूँड़े तक लटकाए।
औ खुन्थहवा कन्टोप लगाए, घौलरवा बानर जनाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
पछियाँव चला सुर-सुर-सुर-सुर, बस निकुरइ मा ओलियाइ गवा,
कानन मा तौ जइसे कौनउ, बरछी के धार छुआइ गवा।
दैतवा बाजै किट-किट-किट-किट, औ सारी देहियाँ गिनगिनाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
तपता बरि गवा चौतरा पर चौतरफा जुरी जमात अहै
बात बातै मा महदेवना कै, गंजी जरि- जरि जात अहै।
चरचा छिड़ जाइ गए दिन कै बुढ़ऊ का हुक्का गुड़गुड़ाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
अरहर झमकावै मूँड़ मटर के माथे रोली चन्नन भा,
अब नए साल के आगम पर, जइसे सबकै अभिनन्नन भा।
आलू कै आलीसान फसिल लखि-लखि के जियरा झूमि जाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
खेते-खेते मेड़े-मेड़े, मोतिन कै हार सजाए बा,
सरसउ फूली जानौ कौनौ, नाती के गवन लिआए बा।
ई नई नवेली अस धरती के का लखि-लखि के मुसकियाइ।
गँउना मा जाडा गवा आइ॥
जेकरे पयसरम सजी धरती, जे अन्न देइ जे भूख हरइ,
जे आपन खून-पसीना दै, यहि दुनिया कै भण्डार भरइ।
अब ओकर बारी आइ अहै, अब ऊ जुड़ाइ जागै अघाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
अब लौटावा लच्छिमी सहर से, लउटइँ गवईं गाँव चलें,
जौनी झोपड़ी मा जनम लिहिन, वहि जनम जनम के ठाँव चलै।
अब नए साल की संझा से मड़इन कै काया जगमगाइ।
गँउना मा जाड़ा गवा आइ॥
dhire dhire din chhot bhava, tanikai tanikai baDh chali raat
jab surajai jagai saat baje, tau ii manii kai ka bisat.
kathrin ma munh munde munde, din pahar chaDhe ratiyai dekhai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
niche pual uppar kathri, kathri par sovain saat jana
guDDu jaisiri kilopa koba, aaji mai tillokna.
keu muDe kaiti saraki gava, keu goDvari mu Dhanagi jai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
sab dhuna dhuna chariu kaiti, kunana ma jas aagi lagi
pete ke bhiri bhinaukhai se, parabatiya aaju ahai jagi.
gai goonj geet ke kaDi kaDi, sathai ma jantava ghuraghurai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
gatii taluk ganti bandhe, janakiya duar bahara thai
babu ke baDki kot pahiri, jayasiriya gobar kaDha the.
tahni as haanth goD tanikau, jau hava chalai tau tharathrai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
sardi se nikura sata rahai, munhabuna ghumai munh baye
palataniha dada ke jarsi, goDe munDe tak latkaye.
au khunthahva kantop lagaye, ghaularva banar janai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
pachhiyanv chala sur sur sur sur, bas nikurai ma oliyai gava,
kanan ma tau jaise kaunau, barchhi ke dhaar chhuai gava.
daitva bajai kit kit kit kit, au sari dehiyan ginaginai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
tapta bari gava chautara par chautarpha juri jamat ahai
baat batai ma mahdevna kai, ganji jari jari jaat ahai.
charcha chhiD jai ge din kai buDhuu ka hukka guDaguDai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
arhar jhamkavai moonD matar ke mathe roli channan bha,
ab ne saal ke aagam par, jaise sabakai abhinannan bha.
aalu kai alisan phasil lakhi lakhi ke jiyra jhumi jai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
khete khete meDe meDe, motin kai haar sajaye ba,
sarasau phuli janau kaunau, nati ke gavan liae ba.
ii nai naveli as dharti ke ka lakhi lakhi ke musakiyai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
jekre payasram saji dharti, je ann dei je bhookh harai,
je aapan khoon pasina dai, yahi duniya kai bhanDar bharai.
ab okar bari aai ahai, ab uu juDai jagai aghai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
ab lautava lachchhimi sahar se, lautain gaviin gaanv chalen,
jauni jhopDi ma janam lihin, vahi janam janam ke thaanv chalai.
ab ne saal ki sanjha se maDin kai kaya jagamgai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
dhire dhire din chhot bhava, tanikai tanikai baDh chali raat
jab surajai jagai saat baje, tau ii manii kai ka bisat.
kathrin ma munh munde munde, din pahar chaDhe ratiyai dekhai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
niche pual uppar kathri, kathri par sovain saat jana
guDDu jaisiri kilopa koba, aaji mai tillokna.
keu muDe kaiti saraki gava, keu goDvari mu Dhanagi jai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
sab dhuna dhuna chariu kaiti, kunana ma jas aagi lagi
pete ke bhiri bhinaukhai se, parabatiya aaju ahai jagi.
gai goonj geet ke kaDi kaDi, sathai ma jantava ghuraghurai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
gatii taluk ganti bandhe, janakiya duar bahara thai
babu ke baDki kot pahiri, jayasiriya gobar kaDha the.
tahni as haanth goD tanikau, jau hava chalai tau tharathrai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
sardi se nikura sata rahai, munhabuna ghumai munh baye
palataniha dada ke jarsi, goDe munDe tak latkaye.
au khunthahva kantop lagaye, ghaularva banar janai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
pachhiyanv chala sur sur sur sur, bas nikurai ma oliyai gava,
kanan ma tau jaise kaunau, barchhi ke dhaar chhuai gava.
daitva bajai kit kit kit kit, au sari dehiyan ginaginai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
tapta bari gava chautara par chautarpha juri jamat ahai
baat batai ma mahdevna kai, ganji jari jari jaat ahai.
charcha chhiD jai ge din kai buDhuu ka hukka guDaguDai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
arhar jhamkavai moonD matar ke mathe roli channan bha,
ab ne saal ke aagam par, jaise sabakai abhinannan bha.
aalu kai alisan phasil lakhi lakhi ke jiyra jhumi jai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
khete khete meDe meDe, motin kai haar sajaye ba,
sarasau phuli janau kaunau, nati ke gavan liae ba.
ii nai naveli as dharti ke ka lakhi lakhi ke musakiyai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
jekre payasram saji dharti, je ann dei je bhookh harai,
je aapan khoon pasina dai, yahi duniya kai bhanDar bharai.
ab okar bari aai ahai, ab uu juDai jagai aghai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
ab lautava lachchhimi sahar se, lautain gaviin gaanv chalen,
jauni jhopDi ma janam lihin, vahi janam janam ke thaanv chalai.
ab ne saal ki sanjha se maDin kai kaya jagamgai.
ganuna ma jaDa gava aai॥
स्रोत :
पुस्तक : माटी औ महतारी (पृष्ठ 11)रचनाकार : आद्या प्रसाद 'उन्मत्त'
प्रकाशन : अवधी अकादमी
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
