कन-कन मा फूँकइ का परान बदरू अमरित बरसाइ गए,
आपन तन-मन सरबस लुटाइ, धरती के रूप सजाइ गए।
रिमझिम-किचबिच औ घटाटोप अँधियार होइ गए छूमंतर,
गा बदलि हवा का रुख, बरखा के यार होइ गए छूमंतर।
लै रोग दोख भागी पुरवा, जब मंद-मंद पछुआ डोली,
सब कीट पतिंगा गे बिलाइ, मेघन कै बंद भई बोली।
अवसर-अवसर कै बात कि जब, अवसर अपने अनुकूल मिला,
गंधौरी गड़हिन के कीचा मा, गहगहाइ के कमल खिला।
दुख मा आपन अवसर लखि के जे धीरज धरम सँजोआ थीं,
ओनही एक दिन दुरदिन बीते सुख की सइया पर सोवा थीं।
जौने उसरे मा गोड़ धरत छेवका लागत बूड़त परान,
ओहमुर लखतै जिउ घिउ होइगा असिके अगहनिया लहलहान।
जौने रस्ता मा धूरि उड़ी, पनहिउ पहिरे पर गोड़ जरा,
ओनहूँ कै अवसर लौटा बा, सब जूड़-जूड़ सब हरा भरा।
दर्रही तलइन के दिन लउटे जबसे किस समय फेरा,
ओनहूँ अकास से होड़ लेइँ तरई अस उए कुईं बेरा।
जे जनम-जमन के ठूँठ रहे, तन के सब टूटि चुके नल्ला,
ऐसे बिरछन की गाँठि-गाँठि से, भरभराइ फूटे कल्ला।
पूरब कै लाली देखि देखि, जब झरै भिनौखा हरसिँगार,
अस लागै जइसे धरती पर उतरी बा नंदन के बहार।
परकित के जागी कोख राम धे, मानौ सतजुग आइ गवा,
गुलमेंहदी गेना घरे घरे, औ गली-गली गंधाइ गवा।
भा नरक दूर सब धरती के अस इस्सर कइ देखा माया,
जइसे संगम नाइ होइगै, जड़ जंगम कइ निर्मल काया।
धै हर काँधे, फेंटा बाँधे, जब सुमिरि राम कै नाम चले,
लागइ जइसे बलई नाहीं, ई महाबली बलराम चले।
हँसिया लपकावत सुखपतिया, हँसि के मस्ती मा भरी चली,
जरि काटै बरे दरिद्दर कै, जइसे इन्नर कै परी चली।
कुल चहल-पहल सब मस्त मगन, जे बुढ़वा रहा उदंत भवा,
हथिया पर चढ़ि आई बहार, सगरौ लहुरवा बसंत भवा।
मँहतो मन मा संकलप करा, जब भरि हिकिया बरसी स्वाती,
तब गोहूँ बेंचि महतुइन का, पहिराया सोने कै पाती।
ई सब बरखा कै किरपा आ, बरखै से ई हरियारी अहै,
फल फूल फसिल चारिउ कैती, धरती के कोखी भरी अहै।
दुसरे का दुख मेटै खातिर, जे आपन सरबस दान करै,
ओकरी करनी का सुमिरि-सुमिरि ई दुनिया सदा बखान करै।
बरखा कै आइ बिदा बेला आवा सब मिलि के एक बार,
कर जोरी सीस नवाइ कही, बरखा महरानी नमस्कार।
जो गोंड़ी कोन कुदारी से, जेकरे खेते मा हर चलिहैं,
ऊ भोगे माया धरती कै, ओकरी काँड़ी मूसर चलिहैं।
नाहीं तौ पेलैं डँड मुसउनू, कसिके खेते पेटे मा,
लच्छिमी लात मारैं पीठी, ओलियाइ सनीचर टेंटे मा।
kan kan ma phunkai ka paran badru amrit barsai ge,
aapan tan man sarbas lutai, dharti ke roop sajai ge.
rimjhim kichbich au ghatatop andhiyar hoi ge chhumantar,
ga badali hava ka rukh, barkha ke yaar hoi ge chhumantar.
lai rog dokh bhagi purva, jab mand mand pachhua Doli,
sab keet patinga ge bilai, meghan kai band bhai boli.
avsar avsar kai baat ki jab, avsar apne anukul mila,
gandhauri gaDhin ke kicha ma, gahaghai ke kamal khila.
dukh ma aapan avsar lakhi ke je dhiraj dharam sanjoa theen,
onhi ek din durdin bite sukh ki saiya par sova theen.
jaune usre ma goD dharat chhevka lagat buDat paran,
ohmur lakhatai jiu ghiu hoiga asike agahaniya lahlahan.
jaune rasta ma dhuri uDi, panahiu pahire par goD jara,
onhun kai avsar lauta ba, sab jooD jooD sab hara bhara.
darrhi talin ke din laute jabse kis samay phera,
onhun akas se hoD lein tarii as ue kuin bera.
je janam jaman ke thoonth rahe, tan ke sab tuti chuke nalla,
aise birchhan ki ganthi ganthi se, bharabhrai phute kalla.
purab kai lali dekhi dekhi, jab jharai bhinaukha harasingar,
as lagai jaise dharti par utri ba nandan ke bahar.
parkit ke jagi kokh raam dhe, manau satjug aai gava,
gulmenhdi gena ghare ghare, au gali gali gandhai gava.
bha narak door sab dharti ke as issar kai dekha maya,
jaise sangam nai hoigai, jaD jangam kai nirmal kaya.
dhai har kandhe, phenta bandhe, jab sumiri raam kai naam chale,
lagai jaise balii nahin, ii mahabali balram chale.
hansiya lapkavat sukhapatiya, hansi ke masti ma bhari chali,
jari katai bare dariddar kai, jaise innar kai pari chali.
kul chahl pahal sab mast magan, je buDhva raha udant bhava,
hathiya par chaDhi aai bahar, sagrau lahurva basant bhava.
manhato man ma sanklap kara, jab bhari hikiya barsi svati,
tab gohun benchi mahatuin ka, pahiraya sone kai pati.
ii sab barkha kai kirpa aa, barakhai se ii hariyari ahai,
phal phool phasil chariu kaiti, dharti ke kokhi bhari ahai.
dusre ka dukh metai khatir, je aapan sarbas daan karai,
okri karni ka sumiri sumiri ii duniya sada bakhan karai.
barkha kai aai bida bela aava sab mili ke ek baar,
kar jori sees navai kahi, barkha mahrani namaskar.
jo gonDi kon kudari se, jekre khete ma har chalihain,
uu bhoge maya dharti kai, okri kanDi musar chalihain.
nahin tau pelain DanD musaunu, kasike khete pete ma,
lachchhimi laat marain pithi, oliyai sanichar tente ma.
kan kan ma phunkai ka paran badru amrit barsai ge,
aapan tan man sarbas lutai, dharti ke roop sajai ge.
rimjhim kichbich au ghatatop andhiyar hoi ge chhumantar,
ga badali hava ka rukh, barkha ke yaar hoi ge chhumantar.
lai rog dokh bhagi purva, jab mand mand pachhua Doli,
sab keet patinga ge bilai, meghan kai band bhai boli.
avsar avsar kai baat ki jab, avsar apne anukul mila,
gandhauri gaDhin ke kicha ma, gahaghai ke kamal khila.
dukh ma aapan avsar lakhi ke je dhiraj dharam sanjoa theen,
onhi ek din durdin bite sukh ki saiya par sova theen.
jaune usre ma goD dharat chhevka lagat buDat paran,
ohmur lakhatai jiu ghiu hoiga asike agahaniya lahlahan.
jaune rasta ma dhuri uDi, panahiu pahire par goD jara,
onhun kai avsar lauta ba, sab jooD jooD sab hara bhara.
darrhi talin ke din laute jabse kis samay phera,
onhun akas se hoD lein tarii as ue kuin bera.
je janam jaman ke thoonth rahe, tan ke sab tuti chuke nalla,
aise birchhan ki ganthi ganthi se, bharabhrai phute kalla.
purab kai lali dekhi dekhi, jab jharai bhinaukha harasingar,
as lagai jaise dharti par utri ba nandan ke bahar.
parkit ke jagi kokh raam dhe, manau satjug aai gava,
gulmenhdi gena ghare ghare, au gali gali gandhai gava.
bha narak door sab dharti ke as issar kai dekha maya,
jaise sangam nai hoigai, jaD jangam kai nirmal kaya.
dhai har kandhe, phenta bandhe, jab sumiri raam kai naam chale,
lagai jaise balii nahin, ii mahabali balram chale.
hansiya lapkavat sukhapatiya, hansi ke masti ma bhari chali,
jari katai bare dariddar kai, jaise innar kai pari chali.
kul chahl pahal sab mast magan, je buDhva raha udant bhava,
hathiya par chaDhi aai bahar, sagrau lahurva basant bhava.
manhato man ma sanklap kara, jab bhari hikiya barsi svati,
tab gohun benchi mahatuin ka, pahiraya sone kai pati.
ii sab barkha kai kirpa aa, barakhai se ii hariyari ahai,
phal phool phasil chariu kaiti, dharti ke kokhi bhari ahai.
dusre ka dukh metai khatir, je aapan sarbas daan karai,
okri karni ka sumiri sumiri ii duniya sada bakhan karai.
barkha kai aai bida bela aava sab mili ke ek baar,
kar jori sees navai kahi, barkha mahrani namaskar.
jo gonDi kon kudari se, jekre khete ma har chalihain,
uu bhoge maya dharti kai, okri kanDi musar chalihain.
nahin tau pelain DanD musaunu, kasike khete pete ma,
lachchhimi laat marain pithi, oliyai sanichar tente ma.
स्रोत :
पुस्तक : माटी औ महतारी (पृष्ठ 29)रचनाकार : आद्या प्रसाद 'उन्मत्त'
प्रकाशन : अवधी अकादमी
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
