धरे हाथ पर हाथ बइठ जे ऊ जिनगी मा हारि गवा,
कमर कसे कर गहे कुदारी ऊ बस बाजी मारि गवा,
मेटि गवा दुनिया के अँधियर दिया करम कै बारि गवा
अपनी करनी से पुरखन कै कइयउ पीढ़ी तारि गवा।
करै पयसरम जे कातिक माँ चैत भरा खरिहान रहै,
जे मेहनत से जिउ छटकावै ओकै दरिद मोटान रहै।
बहियन के बल पै धरती के चमक-दमक औ सान बनी,
बहियन के बल हीरा मोती अउर रतन कै खान बनी,
बहियन के बल पर मनई कै गिनती औ पहिचान बनी
बहियन कै बल थोर भवा तौ ई जिनगी कलकान बनी।
खाए रहै भाग अस सगरौ चलतौ की ओंघान रहै,
जे मेहनत से जिउ छटकावै ओकै दरिद मोटान रहै।
बहियन के बल पै धरती के कोख हरी औ भरी रहै,
बहियन के बल पै मरुथल की रेती माँ हरियरी रहै,
जहाँ बाह कै छाँह न पहुँचै ऊ माटी बस मरी रहै
जहाँ पसीना चुऔ माथ से बेलि सुमति कै फरी रहै।
मान कमासुत कै धरती पै सगरौ सीना तान रहै,
जे मेहनत से जिउ छटकावै ओकै दरिद मोटान रहै।
जौ पौरुख के मान घटै तौ धरती डगमग करा करै,
पौरुख के सम्मान होइ तौ दुनिया जगमग करा करै,
पौरुख जागै तौ कन-कन मा जीवन कै लौ बरा करै
अन्नपूरना कै भण्डारा पौरुख वाला भरा करै।
जहाँ चलै पौरुख के चरचा ऊ सबकै परधान रहै,
जे मेहनत से जिउ छटकावै ओकै दरिद मोटान रहै।
तीन असाढ़े तेरह कातिक मासे चौकस रहा करै,
सीत घाम बरखा ना माने जौन परै सब सहा करै,
बना भगीरथ करै पयसरम सबकी खातिर डहा करै
सुख सम्पति के साथे ओकरे जस के गंगा बहा करै।
जुग-जुग तक ओकरी करनी कै चारिउ कैत बखान रहै,
जे मेहनत से जिउ छटकावै ओकै दरिद मोटान रहै।
जे धरती के माँग सँवारै ऊ धरती के भोग करै,
करै पयसरम छाती फारै ऊ धरती के भोग करै,
जे माटी माँ लोहू गारै ऊ धरती के भोग करै
पीठ दरिद्दर कै जे पारै ऊ धरती के भोग करै।
ऊ धरती के भोग करै जे मेहनत मा अगुआन रहै,
जे मेहनत से जिउ छटकावै ओकै दरिद मोटान रहै।
बइठे-बइठे नेति बतावै ओकै चरचा काउ करै,
खटिया परे पेट सोहरावै ओकै चरचा काउ करै,
बोल देइ तौ रोब देखावै ओकै चरचा काउ करै
गाँव देस के काम न आवै ओकै चरचा काउ करै।
ओकै चरचा काउ करै जे जीते मरा समान रहै,
जे मेहनत से जिउ छटकावै ओकै दरिद मोटान रहै।
करै पयसरम जे कातिक मा चैत भरा खरिहान रहै,
मान कमासुत के धरती पै सगरौ सीना तान रहै,
जहाँ होइ पौरुख के चरचा ऊ सबकै परधान रहै
ऊ धरती के भोग करै जे मेहनत मा अगुआन रहै।
dhare haath par haath baith je uu jingi ma hari gava,
kamar kase kar gahe kudari uu bas baji mari gava,
meti gava duniya ke andhiyar diya karam kai bari gava
apni karni se purkhan kai kaiyau piDhi tari gava.
karai payasram je katik maan chait bhara kharihan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
bahiyan ke bal pai dharti ke chamak damak au saan bani,
bahiyan ke bal hira moti aur ratan kai khaan bani,
bahiyan ke bal par manii kai ginti au pahichan bani
bahiyan kai bal thor bhava tau ii jingi kalkan bani.
khaye rahai bhaag as sagrau chaltau ki onghaan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
bahiyan ke bal pai dharti ke kokh hari au bhari rahai,
bahiyan ke bal pai maruthal ki reti maan hariyri rahai,
jahan baah kai chhaanh na pahunchai uu mati bas mari rahai
jahan pasina chuau maath se beli sumti kai phari rahai.
maan kamasut kai dharti pai sagrau sina taan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
jau paurukh ke maan ghatai tau dharti Dagmag kara karai,
paurukh ke samman hoi tau duniya jagmag kara karai,
paurukh jagai tau kan kan ma jivan kai lau bara karai
annpurna kai bhanDara paurukh vala bhara karai.
jahan chalai paurukh ke charcha uu sabakai pardhan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
teen asaDhe terah katik mase chaukas raha karai,
seet ghaam barkha na mane jaun parai sab saha karai,
bana bhagirath karai payasram sabki khatir Daha karai
sukh sampati ke sathe okre jas ke ganga baha karai.
jug jug tak okri karni kai chariu kait bakhan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
je dharti ke maang sanvarai uu dharti ke bhog karai,
karai payasram chhati pharai uu dharti ke bhog karai,
je mati maan lohu garai uu dharti ke bhog karai
peeth dariddar kai je parai uu dharti ke bhog karai.
uu dharti ke bhog karai je mehnat ma aguan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
baithe baithe neti batavai okai charcha kau karai,
khatiya pare pet sohravai okai charcha kau karai,
bol dei tau rob dekhavai okai charcha kau karai
gaanv des ke kaam na aavai okai charcha kau karai.
okai charcha kau karai je jite mara saman rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
karai payasram je katik ma chait bhara kharihan rahai,
maan kamasut ke dharti pai sagrau sina taan rahai,
jahan hoi paurukh ke charcha uu sabakai pardhan rahai
uu dharti ke bhog karai je mehnat ma aguan rahai.
dhare haath par haath baith je uu jingi ma hari gava,
kamar kase kar gahe kudari uu bas baji mari gava,
meti gava duniya ke andhiyar diya karam kai bari gava
apni karni se purkhan kai kaiyau piDhi tari gava.
karai payasram je katik maan chait bhara kharihan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
bahiyan ke bal pai dharti ke chamak damak au saan bani,
bahiyan ke bal hira moti aur ratan kai khaan bani,
bahiyan ke bal par manii kai ginti au pahichan bani
bahiyan kai bal thor bhava tau ii jingi kalkan bani.
khaye rahai bhaag as sagrau chaltau ki onghaan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
bahiyan ke bal pai dharti ke kokh hari au bhari rahai,
bahiyan ke bal pai maruthal ki reti maan hariyri rahai,
jahan baah kai chhaanh na pahunchai uu mati bas mari rahai
jahan pasina chuau maath se beli sumti kai phari rahai.
maan kamasut kai dharti pai sagrau sina taan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
jau paurukh ke maan ghatai tau dharti Dagmag kara karai,
paurukh ke samman hoi tau duniya jagmag kara karai,
paurukh jagai tau kan kan ma jivan kai lau bara karai
annpurna kai bhanDara paurukh vala bhara karai.
jahan chalai paurukh ke charcha uu sabakai pardhan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
teen asaDhe terah katik mase chaukas raha karai,
seet ghaam barkha na mane jaun parai sab saha karai,
bana bhagirath karai payasram sabki khatir Daha karai
sukh sampati ke sathe okre jas ke ganga baha karai.
jug jug tak okri karni kai chariu kait bakhan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
je dharti ke maang sanvarai uu dharti ke bhog karai,
karai payasram chhati pharai uu dharti ke bhog karai,
je mati maan lohu garai uu dharti ke bhog karai
peeth dariddar kai je parai uu dharti ke bhog karai.
uu dharti ke bhog karai je mehnat ma aguan rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
baithe baithe neti batavai okai charcha kau karai,
khatiya pare pet sohravai okai charcha kau karai,
bol dei tau rob dekhavai okai charcha kau karai
gaanv des ke kaam na aavai okai charcha kau karai.
okai charcha kau karai je jite mara saman rahai,
je mehnat se jiu chhatkavai okai darid motan rahai.
karai payasram je katik ma chait bhara kharihan rahai,
maan kamasut ke dharti pai sagrau sina taan rahai,
jahan hoi paurukh ke charcha uu sabakai pardhan rahai
uu dharti ke bhog karai je mehnat ma aguan rahai.
स्रोत :
पुस्तक : माटी औ महतारी (पृष्ठ 38)रचनाकार : आद्या प्रसाद 'उन्मत्त'
प्रकाशन : अवधी अकादमी
Additional information available
Click on the INTERESTING button to view additional information associated with this sher.
rare Unpublished content
This ghazal contains ashaar not published in the public domain. These are marked by a red line on the left.
